Afgelopen week heeft de gemeente Leeuwarden de voormalige dorpsboerderij en het bijbehorende lytshús in Koarnjum aangewezen als beschermd gemeentelijk monument. Sinds de ingrijpende restauratie in 2024 staan boerderij en lytshús bekend onder de naam Martena Zathe en maken deel uit van landschapspark Martenastate.
De boerderij is gebouwd in 1863 naar een ontwerp van de Leeuwarder architect Herman Rudolf Stoett. Met architect Jaap Ruedisulj startte in 2022 een ingrijpende restauratie van boerderij en lytshús, uitgevoerd door Friso Bouwgroep. Met de officiële afronding in 2024 is Martena Zathe onderdeel van landschapspark Martenastate. Het complex Martenastate – park, state en overige aanwezige opstallen en ornamenten – heeft sinds 2003 de status van beschermd rijksmonument.
Karakteristieke Friese kop-hals-rompboerderij
Belangrijke afweging voor de aanwijzing is onder meer dat de boerderij een kenmerkend voorbeeld is van een Friese negentiende-eeuwse kop-hals-rompboerderij. Daarnaast licht de gemeente toe in het aanwijzingsdocument dat ‘de objecten een ruimtelijke en cultuurhistorische relatie hebben met het rijksmonumentale en adellijke complex van Martenastate’. Qua architectuur zijn ‘de ontwerpen van het voorhuis van de boerderij, de schuur en het lytshús kenmerkend voor de bouwtijd en vormen ze een historisch gelaagd geheel’.
‘Belang van agrarisch erfgoed’
Voorzitter van de Stichting Martenastate Henk Buith is enorm verguld met het besluit van de gemeente Leeuwarden. ‘De aanwijzing als beschermd gemeentelijk monument is een belangrijke erkenning van het belang van agrarisch erfgoed. Bij de restauratie is veel aandacht geschonken aan het behoud van het karakter van het pand, maar vooral ook aan de inpassing in de waardevolle historische omgeving.’
